GB Anadolu’daki Geç Senozoyik Yaşlı Rotasyonel Deformasyon ve İlişkili Transfer Zonları


Kaymakci N., Uzel B.(Yürütücü), Alçiçek M. C.

TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2021

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Kasım 2020
  • Bitiş Tarihi: Kasım 2021

Proje Özeti

GB Anadolu bölgesi, batı ve güneyde Ege ve Akdeniz, kuzeyde normal faylarla kontrol edilen Büyük Menderes Grabeni ile doğu-güneydoğuda Dinar-Aksu fayları arasında kalan alanı kapsar. Kısmen Isparta Açısının batı akandınıda içeren bölge, Geç Oligosen-Erken Miyosen’den itibaren saatin tersi yönde dönmekte olup bu dönüş Menderes Çekirdek Kompleksi gibi metamorfik kütlelerin yüzeylemesine neden olan kabuksal genişlemeye eşlik etmektedir. Bölgedeki genişlemenin kökeni ve mekanizması ile iglili bazı tektonik senaryolar ileri sürülmüş olmasına rağmen, meydana gelen yamulma (torsiyon) ve hacim (dilatasyon) değişimlerinin alansal olarak nasıl karşılandığına dönük, henüz bölgesel bir jeodinamik model geliştirilememiştir. Özellikle proje ekibi tarafından son yıllarda yayınlanan çalışmaları ve yürütmüş oldukları TÜBİTAK destekli projelerin sonuçları, GB Anadolu’da önemli transfer zonlarının varlığını belgelemiş, bunların bölgesel anlamda önemli jeodinamik roller üstlenmiş olabileceklerini öne sürmüşleridir. Bunun yanısıra, 20 Temmuz 2017 Mw=6.5 Bodrum, 08 Ağustos 2019 Mw=6.0 Bozkurt/Denizli, 20 Mart 2019 Mw=5.5 Acıpayam, 29 Kasım 2007 ML=5.1 Çameli ve 24 Kasım 2017 Mw=5.1 Muğla depremleri gibi GB Anadolu’da meydana gelen son depremler, bu transfer zonlarına ait bazı segmentlerin, günümüzde de aktif olduğunu göstermektedir. Ancak bu transfer zonlarının geometrisi, kinematik özellikleri, bölgedeki diğer faylar/fay zonları ile olan jeodinamik ilişkileri ve bölgenin jeolojik evrimi içerisindeki rolleri henüz ayrıntılı olarak ortaya konulamamıştır.

Bu kapsamda, önerilen projenin en temel amacı, GB Anadolu’daki geç Senozoyik yaşlı havzaların gelişimini denetleyen transfer faylarının haritalanması ve kinematik olarak tanımlanması yanında bunların bölgesel ölçekteki rollerinin ortaya konulmasıdır. Bunun için ilk adım olarak, Hızlı Destek  (1002) Projesi çerçevesinde; Denizli-Çivril-Acıgöl-Burdur-Aksu-Köprüçay havzaları boyunca Dinar Transfer Zonu olarak tanımlanan hat ile, Denizli-Acıpayam-Çameli-Kasaba havzaları boyunca tanımlanan Acıpayam Transfer Zonu’nun çalışılması planlanmaktadır. Böylece, GB Anadolu’nun kuzey kenarını denetleyen ve genişleme tektoniğiyle ilişkili yapı ve havzalar ile, bölgenin doğu ve güneydoğusunda meydana gelen daralma tektoniğine bağlı gelişmiş sıkışmayla ilişkli yapı ve havzalar arasında gerilme aktarımının dinamikleri anlaşılacaktır. Elde edilecek veri ve bilgiler, Doğu Akdeniz bölgesinde meydana gelen yakınsamaya bağlı genişleme, sıkışma/daralma ve rotasyonel deformasyonun temel mekanizmalarını ortaya koyacaktır. Bu projenin sonuçlarına bağlı olarak, bölgede meydana gelen tektonik olayların daha iyi anlaşılması amacıyla, ilerleyen dönemlerde, bu içerikte ve daha kapsamlı yeni bir çalışmaya gereksinim olup olmadığı da belirlenecektir.