Kaymakci N., Uzel B.(Yürütücü), Alçiçek M. C.
TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2021
GB Anadolu bölgesi, batı ve güneyde Ege ve Akdeniz, kuzeyde
normal faylarla kontrol edilen Büyük Menderes Grabeni ile doğu-güneydoğuda
Dinar-Aksu fayları arasında kalan alanı kapsar. Kısmen Isparta Açısının batı
akandınıda içeren bölge, Geç Oligosen-Erken Miyosen’den itibaren saatin tersi
yönde dönmekte olup bu dönüş Menderes Çekirdek Kompleksi gibi metamorfik
kütlelerin yüzeylemesine neden olan kabuksal genişlemeye eşlik etmektedir. Bölgedeki
genişlemenin kökeni ve mekanizması ile iglili bazı tektonik senaryolar ileri
sürülmüş olmasına rağmen, meydana gelen yamulma (torsiyon) ve hacim (dilatasyon)
değişimlerinin alansal olarak nasıl karşılandığına dönük, henüz bölgesel bir jeodinamik
model geliştirilememiştir. Özellikle proje ekibi tarafından son yıllarda yayınlanan
çalışmaları ve yürütmüş oldukları TÜBİTAK destekli projelerin sonuçları, GB
Anadolu’da önemli transfer zonlarının varlığını belgelemiş, bunların bölgesel anlamda
önemli jeodinamik roller üstlenmiş olabileceklerini öne sürmüşleridir. Bunun
yanısıra, 20 Temmuz 2017 Mw=6.5 Bodrum, 08 Ağustos 2019 Mw=6.0
Bozkurt/Denizli, 20 Mart 2019 Mw=5.5 Acıpayam, 29 Kasım 2007 ML=5.1
Çameli ve 24 Kasım 2017 Mw=5.1 Muğla depremleri gibi GB Anadolu’da meydana
gelen son depremler, bu transfer zonlarına ait bazı segmentlerin, günümüzde de
aktif olduğunu göstermektedir. Ancak bu transfer zonlarının geometrisi,
kinematik özellikleri, bölgedeki diğer faylar/fay zonları ile olan jeodinamik ilişkileri
ve bölgenin jeolojik evrimi içerisindeki rolleri henüz ayrıntılı olarak ortaya
konulamamıştır.
Bu kapsamda, önerilen projenin en temel amacı, GB
Anadolu’daki geç Senozoyik yaşlı havzaların gelişimini denetleyen transfer
faylarının haritalanması ve kinematik olarak tanımlanması yanında bunların bölgesel
ölçekteki rollerinin ortaya konulmasıdır. Bunun için ilk adım olarak, Hızlı
Destek (1002) Projesi çerçevesinde; Denizli-Çivril-Acıgöl-Burdur-Aksu-Köprüçay
havzaları boyunca Dinar Transfer Zonu olarak tanımlanan hat ile,
Denizli-Acıpayam-Çameli-Kasaba havzaları boyunca tanımlanan Acıpayam Transfer Zonu’nun
çalışılması planlanmaktadır. Böylece, GB Anadolu’nun kuzey kenarını denetleyen ve
genişleme tektoniğiyle ilişkili yapı ve havzalar ile, bölgenin doğu ve
güneydoğusunda meydana gelen daralma tektoniğine bağlı gelişmiş sıkışmayla
ilişkli yapı ve havzalar arasında gerilme aktarımının dinamikleri anlaşılacaktır.
Elde edilecek veri ve bilgiler, Doğu Akdeniz bölgesinde meydana gelen
yakınsamaya bağlı genişleme, sıkışma/daralma ve rotasyonel deformasyonun temel mekanizmalarını
ortaya koyacaktır. Bu projenin sonuçlarına bağlı olarak, bölgede meydana gelen
tektonik olayların daha iyi anlaşılması amacıyla, ilerleyen dönemlerde, bu
içerikte ve daha kapsamlı yeni bir çalışmaya gereksinim olup olmadığı da belirlenecektir.