Akademik Veri Yönetim Sistemi
Diğer Uluslararası Fon Programları, 2023 - 2026
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) olarak dünya çapında ortaya koymuş olduğumuz Altıncı Değerlendirme Raporumuzda (AR6), sera gazı salımlarının 2019 yılı değerlerine göre 2030 yılına kadar %43 oranında azaltılması gerekliliği güçlü bir şekilde vurgulanmaktadır. Bu aciliyet çerçevesinde sera gazı salımlarının azaltılmasında kritik rolü bulunan kentsel sistemler özelinde bilimsel yönlendirmelere katkı sağlanması ve geleceğe yönelik ileri nesil modelleme ve senaryo yaklaşımlarının geliştirilmesi kritik önemdedir. Bu sayede kısa, orta ve uzun vadeli net-sıfır salım odaklı süreçler için gerekli olan çözümler desteklenebilecektir. Mevcut Bütünleşik Değerlendirme Modellerinin (IAM) sektörel bakış açısına dayalı yapıları nedeni ile birden fazla sektörü içeren kentsel alanların gerektirdiği sektör ve sistemler arası bakış açılarını analiz edebilme ve senaryo yaklaşımlarına dahil etme gücü yetersiz düzeydedir. IPCC tarafından ortaya konulan sera gazı azaltım stratejilerinin ötesinde daha hızlı azaltımlara yönelik kritik yaklaşım ve yapısal sorunların kökten çözümlenmesine yol gösterebilecek olan, enerji kaynaklarının yararlı iş potansiyeline (ekserjisine) odaklı arz ve talep bakış açısını içerebilen herhangi IAM örneği veya gelişme bulunmamaktadır. 100. Yıl TÜBİTAK Teşvik Ödülü ile bu bilimsel boşluğun giderilmesi desteklenecektir. Yeni araştırma programımda çoklu modüllerden oluşan kentsel sistemler Bütünleşik Değerlendirme Modeli (U-IAM) geliştirilmektedir. Kentsel sistemler özelinde ilk kez işlev kazanacak olan bu yeni kentsel (urban) odaklı çok modüllü IAM, yedi farklı modülden oluşacaktır. Modüller yine araştırma programımda geliştireceğim “U-IAM Veritabanına” dayalı ve iklim değişikliği senaryo çerçevesi (SSP-RCP) ile uyumlu olarak tanımlayacağım kentsel senaryolar özelinde eşgüdümde çalışacaktır. Geliştireceğim U-IAM kapsamında Akılcı Ekserji Yönetim Modelime (REMM) dayalı sistemlerarası karbondioksit sorumlulukları ile kentsel alanların enerji, çevre, malzeme ve arazi kullanımı odaklı geleceğe yönelik senaryolar için özgün kentleşme algoritmam da değerlendirilecektir. Veri kaynakları arasında geçmişe dönük referans değerler açısından önem taşıyan Küresel İnsan Yerleşim Katmanı (GHSL) yer alacaktır. U-IAM dahilinde en uygun çözümleri veren, sürdürülebilir senaryolar dikkate alınarak arazi kullanım verimliliği, ulaşım modlarının payları, yapılı alan (built-up area), malzeme kullanımı, yenilenebilir enerji oranları ve akılcı ekserji verimliliği odaklı yönlendirmeler kentsel alanlar için ortaya konacaktır. En az 1000 uluslararası kentsel alanın neden olduğu sera gazı sorumluluğunun, yerküremizin kümülatif karbondioksit salımlarına iklim tepkisine (“transient climate response to cumulative CO2 emissions” TCRE’ye) olan etkisi açısından ilk kez yeni ortaya koyduğum formülasyonlarım değerlendirilerek yenilikçi modüllerde analiz edilecektir. Elde edeceğim sonuçların açık bilim yaklaşımları dahilinde erişilebilir olması için kullanıcı dostu yeni “U-IAM Açık Bilim Arayüzü” geliştirilecek kentsel alanlar özelinde etkileşimli sorgulama imkânı sunulacaktır. Araştırma programım sonucunda elde edeceğim yeni çıktıların toplum ile açık bilim, açık veri ve açık erişim ilkelerine uygun, erişilebilir ve disiplinlerarası bir şekilde paylaşılması öngörülmektedir. İlk olarak CMIP6 ve sonrasında CMIP7 odaklı karşılaştırılmalar içerecektir. Geliştireceğim U-IAM modeline dayalı çevrimiçi arayüz, IPCC Yedinci Değerlendirme Döngüsü (AR7) dönemi içerisinde kabul gören, kendisinin de sürdürülebilirliği bulunan yeni bir araştırma dalına dönüşmesi ve etki oluşturması için yararlı olacaktır. Araştırma programımın birincil hedefi kentsel sistemler Bütünleşik Değerlendirme Modelinin (U-IAM) geliştirilmesidir. Özgün araştırmalarıma dayalı olarak yeni geliştirmekte olduğum U-IAM modelinin 7 farklı modülden oluşması hedeflenmektedir. Şekil 1'de ortaya koyduğum yenilikçi modüller sırasıyla: 1) Sektörlerarası Kentsel Alanlar Modülü, 2) Sektör Birleşimli Akılcı Ekserji Modülü, 3) Doğal Karbon Yutakları Modülü, 4) Toplumsal Eş Faydalar Modülü, 5) Kentsel Alanlar Azaltım-Uyum Modülü, 6) Yerkürenin Çevresel Sınırları Modülü, 7) Net-Sıfır Hedefler Modülü olacaktır. Toplam 7 yenilikçi modül ve geleceğe yönelik U-IAM modelime göre çalıştırılacak olan senaryolar, yine araştırma programımda oluşturacağım yeni U-IAM Veritabanına dayalı olacaktır. Açık bilim yaklaşımları dahilinde senaryo sonuçlarının paylaşılması için yenilikçi bir çıktı olarak U-IAM Açık Bilim Arayüzü geliştirilecektir. Bu hedefin beraberinde kilometre taşları ve beklenen etkiler aşağıda paylaşılmaktadır.