Akademik Veri Yönetim Sistemi
ERDİL E. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2014 - 2015
Bu çalışmanın temel amacı; Türkiye’de rüzgâr ve güneş
enerjisine dayalı elektrik üretimi piyasasının oluşma ve gelişme sürecini
destekleyen ve engelleyen faktörleri sistemik ve bütüncül bir yapı içinde
inceleyerek, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretiminde
kullanılmasının yaygınlaştırılmasına yönelik politikalar tasarlamaktır.
Ülkelerin enerji sektörlerinde, küresel büyüme ve gelişmeye paralel olarak
artan enerji talebini hızla karşılamak, önemli bir sorun olarak ortaya
çıkmaktadır. Bu sorun, enerjinin sürdürülebilir ve temiz olarak üretilmesini
gündeme getirmektedir. Özellikle karbon salınımının artmasında büyük payı olan
fosil kaynakların birincil enerji tüketiminde ve elektrik üretiminde baskın
kaynak olarak öne çıkması, çevre ve iklim değişikliği konusundaki kaygıları
tetiklemektedir. Bu çerçevede, enerji üretimi ve tüketimine kaynak açısından
yaklaşıldığında, enerji kaynaklarının temiz, kolay erişilebilir, bol ve
sürdürülebilir olmaları konusundaki hassasiyet enerji sorununa başka bir boyut
kazandırmaktadır. Çevreyle dost temiz enerji kaynaklarının gündeme alınması,
artan enerji talebini sürdürülebilir olarak karşılayabilmek için gereklidir.
Karbon açısından nötr enerji (karbon depolama teknolojileriyle birlikte
kullanılan fosil yakıtlar), nükleer enerji ve yenilenebilir enerji temiz enerji
kaynaklarıdır. Yenilenebilir enerji; su, jeotermal, rüzgâr, dalga, biokütle ve
güneş gibi yerli ve bol bulunan kaynaklardan elde edildiği için, hızla artan
enerji talebinin karşılanmasında sürdürülebilirlik açısından diğer enerji
türlerine nazaran daha avantajlıdır. Özellikle enerjisinin büyük bir bölümünü
ithal fosil yakıtlardan üreten Türkiye gibi ülkeler için yerli ve temiz kaynaklardan
faydalanmak, enerji sorununun çözümünde bu yönüyle öne çıkmaktadır.
Yenilenebilir enerji kaynakları ısınma, elektrik üretimi ve aydınlatma
amaçlarıyla kullanılmaktadır. Bu kaynakların elektrik üretiminde kullanılması
ise oldukça yaygındır ve enerji sorunun çözüm alternatiflerinden biri olarak
değerlendirilmektedir (Jacobsson ve Bergek, 2004). Türkiye’de ise artan
elektrik tüketimi ve artan elektrik fiyatları, elektrik üretiminde ithal fosil
kaynakların yoğun olarak kullanılması ve yenilenebilir kaynaklar (özellikle
güneş ve rüzgâr) açısından ülkenin zengin oluşu, yenilenebilir kaynakların
elektrik üretiminde kullanılmasını teşvik etmektedir. Bu bağlamda, Türkiye’de
yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretiminin yaygınlaştırılması, enerji sorunun
çözümü için bir alternatif olarak önerilmektedir. Özellikle rüzgar ve güneş
enerjisine dayalı elektrik üretiminin yaygınlaştırılması için ise; bu
kaynaklara dayalı elektrik üretim piyasasını incelemek ve bu piyasanın oluşumu
ve gelişimini destekleyen politikaları geliştirmek; bu çalışmanın temel amacını
oluşturmaktadır. Rüzgâr ve güneş enerjisi v teknolojileri gibi; yeni ortaya
çıkmakta ve gelişmekte olan teknolojiler için politikalar tasarlarken
benimsenen teorik yaklaşımlardan biri olan Sistem Aksaklıkları Kuramı
çalışmanın teorik çerçevesini oluşturmaktadır. Tasarlanan politikalar ise;
temel sistemik aksaklıklar belirlenirken odaklanılacak alan olan piyasa oluşum
ve gelişim sürecine yöneliktir. Çalışmanın temel çıktısı, Türkiye’de rüzgar ve
güneş enerjisi bağlamında yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretiminin
yaygınlaştırılması hedefine yönelik piyasa oluşum ve gelişim sürecini
desteklemek amacıyla tasarlanan politikalardır. Bu amaçla sektördeki uzmanlarla
açık uçlu mülakat yöntemi ile 57 tane mülakat gerçekleştirilmiştir. Politika
önerileri, üretilen bu veri temel alınarak tasarlanmıştır. Bu bağlamda,
Türkiye’deki Enerji Sektörü’nün mevcut durumu incelenmiş ve temel sorunlar
alanları belirlenmiş, bu genel çerçevede yenilenebilir enerji teknolojilerinin
yayılmasını destekleyen ve engelleyen faktörler tespit edilmiş, rüzgâr ve güneş
enerjisine dayalı elektrik üretiminde piyasa oluşumu analiz edilmiş ve tespit
edilen destekleyici faktörlerin güçlendirilmesi ve engelleyici faktörlerin
zayıflatılmasını hedef alan politikalar tasarlanmıştır