Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: MEHMET AKSOY
Danışman: İsmail Yücel
Özet:Ani taşkınlar, hem Türkiye’de hem de tüm dünyada ciddi can ve mal kayıplarına yol açan en önemli doğal afetler arasındadır. Bu çalışmada, öncelikle ani taşkınların ülkemizdeki sıklığını ve dağılımını göstermek için şiddetli yağışların 2015-2019 arasındaki dönem içerisinde aylık dağılımları incelenmiştir. Yaz ve bahar aylarındaki şiddetli yağışlarla şimşekler arasındaki ilişkiden dolayı, 2015- 2019 arasındaki dönem için şimşek gözlemlerinin aylık dağılımı incelenmiştir. Karadeniz ve Orta Doğu Ani Taşkın Erken Uyarı Sistemi (BSMEFFGS), Türkiye'deki ani taşkın uyarıları için kullanılmaktadır. Sistem içerisinde yağış eşik değerleri (FFG) havza bazlı yağış hesaplamaları ve tahminleriyle karşılaştırır. ALARO, ECMWF ve WRF sayısal hava tahmini (SHT) modelleri sisteme yağış tahminlerini sağlar. Bu çalışmada, ani taşkın uyarıları için kullanılan SHT modellerini değerlendirmek için Türkiye’de 2017-2019 arasında gerçekleşen, farklı yağış karakter kaynaklı, on adet ani taşkın hadisesi seçilmiştir. SHT modellerinin başarısının ölçütü olarak, ani taşkın vaka çalışmalarında hadisenin gerçekleştiği yerdeki havzada FFG eşik değerlerinin aşılıp aşılmamasına bakılmıştır. viii Bu çalışma kapsamında, şiddetli yağışların en fazla konvektif kararsızlık nedeniyle Türkiye’nin iç kesimlerinde bahar ve yaz aylarında, özellikle Mayıs ve Haziran, gerçekleştiği belirlenmiştir. Bahar ve yaz aylarındaki şiddetli yağış ve şimşek gözlemlerinin benzer dağılım göstermesi sebebiyle şimşek gözlemlerinin anlık ani taşkın uyarıları için kullanım potansiyeli olduğu tespit edilmiştir. Örnek ani taşkın vaka çalışmalarında, BSMEFFG sistemi içerisindeki SHT modellerinin konvektif kaynaklı olmayan şiddetli yağışların neden olduğu ani taşkınları yakalamada başarılı olduğu görülürken konvektif kaynaklı hadiselerde kısmen başarı gösterebildikleri görülmüştür.